Ik verslikte me quasi in mijn toast met plakjes banaan deze ochtend bij het zien van het kapotgeslagen hoofd van een Olympische bolster. “Miljaarde, Miljaarde”, zei ik tegen mijn man. “We zitten met een geweldig probleem”.
Het idee dat transvrouwen deelnemen aan het vrouwenboksen op de Olympische Spelen, roept veel vragen en controverses op. Misschien wringt er bij u ook wel wat bij het zien van wat er gebeurt.
We zitten hier met een complex onderwerp dat balanceert tussen inclusiviteit en eerlijkheid in de sport. Stel je voor: biologische vrouwen, die jarenlang keihard hebben gewerkt om te staan waar ze nu staan, worden nu geconfronteerd met tegenstanders die mogelijk fysiek voordeel hebben door hun biologische achtergrond. Nou, als ik naar de foto kijk, reële voordelen. Dat leidt tot heftige discussies.
Ik kan me voorstellen dat velen met de vraag zitten hoe dat nu allemaal zit met die transgenders. Wat we vandaag op de Olympische spelen zien is misschien een aanleiding om het er voorzichtig toch eens over te hebben.
Jacques Lacan (de in 1981 overleden Franse psychiater en psychoanalyticus) was een van de meest invloedrijke psychoanalytici en biedt een unieke kijk op gender en identiteit. Lacan benaderde identiteit en subjectiviteit (hoe we onszelf begrijpen en ervaren als uniek individu) door de lens van het onbewuste en de taal. Onze identiteit, inclusief onze genderidentiteit, is volgens hem sterk verweven met taal en symboliek.
Transseksualiteit is binnen de lacaniaanse psychoanalyse een complex fenomeen dat niet simpelweg gereduceerd kan worden tot biologische of sociale factoren.
— Het wordt de komende drie alinea’s een beetje abstract, maar ik reken op uw doorzettingsvermogen om er toch even doorheen te kauwen —
Lacan introduceerde het concept van het "reële", het "symbolische" en het "imaginaire" om te verklaren hoe mensen hun identiteit vormen. Het "symbolische" verwijst naar de rol van taal en cultuur in het vormgeven van onze realiteit. Het "imaginaire" verwijst naar onze interne beelden en overtuigingen over onszelf. Het "reële" daarentegen, is datgene wat niet in taal of beeld te vatten is en wordt vaak geassocieerd met trauma of ongrijpbare aspecten van onze ervaring.
Ik begrijp dat de meesten niet helemaal eigen zijn met deze begrippen (dat was bij mij bij aanvang niet anders). Maar ik kan er niet om heen als ik een psychische logica achter transgender wil uitleggen.
Binnen deze structuur (symbolisch, imaginair en reële) kan transseksualiteit worden gezien als een uitdrukking van de strijd tussen deze verschillende niveaus van ervaring. Voor transpersonen is de genderidentiteit die zij intern ervaren (het imaginaire) vaak in conflict met de maatschappelijke verwachtingen en taalstructuren (het symbolische). De overgang naar een ander gender kan worden gezien als een poging om deze interne en externe werelden meer in lijn te brengen.
Mijn collega’s Lacaniaanse psychoanalytici benadrukken net als ik het belang van persoonlijke subjectiviteit en de unieke ervaring van elk individu. Transseksualiteit kan niet worden begrepen zonder rekening te houden met de specifieke geschiedenis, ervaringen en psychologische realiteit van de persoon in kwestie. Daarom is het belangrijk om met nuance en empathie te kijken naar de ervaringen van transpersonen.
Maar laten we terugkeren naar de sport. De discussie over transvrouwen in vrouwenboksen kan niet alleen door een psychoanalytische lens worden begrepen. We moeten ook ethische en biologische overwegingen maken. Hoe kunnen we een eerlijke en veilige competitie waarborgen terwijl we tegelijkertijd de rechten en waardigheid van transatleten respecteren?
Dit is een vraag die verder gaat dan psychoanalyse en die de samenleving als geheel moet beantwoorden.
Vrouwen en meisjes mogen pas sinds 2012 boxen tijdens de Olympische Spelen. Daarvoor hebben ze lang en hard moeten werken. Misschien moet deze nieuwe gendercategorie dat ook doen. Dat vraagt tijd en een zorgvuldige aanpak.
In elk geval: geen enkel maatschappelijk vraagstuk is ooit simpel. Maar juist in de nuance en het gesprek geloof ik dat we elkaar moeten proberen vinden. En misschien, net zoals Lacan ons leert om te kijken naar de diepere lagen van onze psyche, moeten we leren om dieper te kijken naar de complexe lagen van gender en identiteit in de sport. Het gaat erom een evenwicht te vinden, een manier waarop we iedereen kunnen respecteren zonder iemand tekort te doen.
Dat is de uitdaging waar we voor staan.
Afbeelding: MMA Lockerroom
Kommentare